In de afsluitende zaaldiscussie ging het om de vraag: hoe verder? Maar voordat de zaal aan de beurt was, wilde moderator Jaap Jepma van Gualbert Oude Essink  (Deltares) weten wat hij verder had willen onderzoeken als geld geen rol zou spelen. 

Die wist wel twee dingen te noemen: opschaling en verfijning. “Zo is de verdringingsreeks nu niet verfijnd genoeg”, lichtte hij toe. “Hoe meer we weten over welke effecten droogte waar heeft, des te nauwkeuriger keuzes kunnen we maken. Ook over schade, dat is een van de drivers.”

Het leek Jepma een uitnodiging voor hoogleraar Pieter van Beukering. Die zag dat wel zitten. “Wij zijn ook nieuwsgierig naar opschaling en naar verdienmodellen.”

LTO-bestuurder Tineke de Vries zei nu wel toe te zijn aan die opschaling. “We hebben de afgelopen jaren al veel pilots gedaan, het is nu tijd om op te schalen. ‘Zoet op zout’ is nu zo ver dat we de financiering bijna rond hebben. Economie is een belangrijke component, maar ook organisatie, bijvoorbeeld ondergrondse opslag.”

Balans
Opschalen is het moeilijkst, erkende Oude Essink. “Het is lastig om een toepassing goedkoper te maken en daarbij is de hoeveelheid water eindig.”

Veel pilots lopen stuk op de laatste stap naar de markt, klonk het. Eerst moet de balans goed zijn tussen de investering en de opbrengst, zoals dat inmiddels voor bijvoorbeeld zonnepanelen het geval is. Die verdien je in gemiddeld zeven jaar terug.

De vraag is echter hoeveel tijd we nog hebben, vond de zaal. “De verzilting speelt nu, we moeten nu echt alles in de strijd gooien.” En, zo stelde waterschapsbestuurder Siem-Jan Schenk, vergeet niet wat je vandaag kunt doen!